اشتقاق واژه‌ی قرآن

قرآن یک واژه‌ی عربی اصیل به شمار می‌رود و ریشه‌ی اشتقاق آن از ماده‌ی‌ «قرأ» به معنای خواندن گرفته شده است. همزه‌ی «قرأ» در اصل واو بوده و از ماده‌ی «قرو» به معنای گردآوری می‌باشد؛ زیرا قاری- هنگام قرائت- کلمات و حروف را گرد هم می‌آورد. همانند: «کتَب» که راغب می‌گوید: در اصل به معنای جَمَع است.

قرآن در اصل مصدر قَرَأَ، یَقْرَأُ است؛ مانند: غُفران، کُفران و رُجحان، چنان که در این آیه آمده است: «إِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ‌ فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ‌» (1).

همچنین آیه:‌ «أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَ مَشْهُوداً»(2).

برخی در وجه تسمیه‌ی قرآن گفته‌اند: چون جامع ثمرات تمامی کتب سالفین است- که در این آیه بدان اشارت رفته: «وَ لکِنْ تَصْدِیقَ الَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ تَفْصِیلَ کُلِّ شَیْ‌ءٍ» (3)- از این رو نبایستی واژه‌ی «قرآن» را از واژه‌های دخیل (مأخوذ از دیگر لُغات) دانست، چنان که برخی گمان برده‌اند که قرآن واژه ای است سُریانی و از ریشه‌ی «قریانه» به معنای تلاوت گرفته شده که در کنیسه‌های یهود رایج بوده است. (4)

آری، اشتراک لغات سامی را نباید نادیده گرفت و این اشتراک نباید موجب انکار اصالت واژه‌های مورد استعمال در هر لغت گردد.

عمده دلیل اصالت واژه‌های هر لغت جریان اشتقاق آن واژه است. قرأ، یقرأ، قراءةً و قرآناً و دیگر اشتقاقات این واژه دلیل بر اصالت آن می‌باشد.

مفهوم سوره و آیه

سوره از «سور بلد» (دیوار بلند و گرداگرد شهر) گرفته شده است، زیرا هر سوره آیاتی را دربرگرفته است و به آن احاطه دارد؛ مانند حصار (سور) شهر که خانه‌هایی را دربرگرفته است.

برخی آن را به معنای بلندای شرف و منزلتِ رفیع گرفته‌اند، زیرا بنابر گفته‌ی ابن فارس یکی از معانی سوره، علوّ و ارتفاع است و «سارَیسور» به معنای غضب نمودن و برانگیخته شدن از همین ماده است. هر طبقه از ساختمان را نیز سوره می‌گویند.

ابوالفتوح رازی می‌گوید: «بدان که سوره را معنا منزلت بود از منازل شرف و دلیل این، قول نابغه‌ی ذبیانی است:

ألم تر انّ الله أعطاک سورَهً *** تَری کلّ ملْکٍ دونَها یتذبذبُ

نمی بینی که خداوند به تو شرف و منزلتی رفیع داده است که هر پادشاهی نزد آن متزل می‌نماید. » اضافه می‌کند: «باروی شهر را از آن جهت سُور خوانند که بلند و مرتفع باشد. » (5) برخی دیگر آن را از «سُوْر» به معنای پاره و باقی مانده‌ی چیزی دانسته‌اند. ابوالفتوح در این باره می‌گوید: «اما آن که مهموز گوید، اصل آن از «سؤر الماء» باشد و آن بقیه‌ی آب بود در آبدان و عرب گوید: «أسْأرتُ فی الإناء» اگر در ظرف چیزی باقی گذاری. از همین جاست که اعشی بنی ثعلبه -شاعر عرب- می‌گوید:

فَبانَتْ و قد أسْأرَتْ فی الفُوادِ. . . صَدْعاً علی نأْیها مُستَطیرا

آن زن، از من جدا شد و در دل باقی گذارد شکافی عمیق بر اثر دوری خود که هر لحظه در حال گسترش است. » (6)

بنابراین، سوره در اصل سؤره بوده (به معنای پاره ای از قرآن) و به منظور سهولت در تلفظ، همزه به واو بدل شده است، و تمام قاریان متفقاً آن را با واو خوانده اند و در هیچ یک از موارد نُه گانه که در قرآن آمده کسی آن را با همزه قرائت نکرده است.

آیه، به معنای علامت است، زیرا هر آیه از قرآن نشانه ای بر درستی سخن حق تعالی است یا آنکه هر آیه مشتمل بر حکمی از احکام شرع یا حکمت و پندی است که بر آنها دلالت دارد:

«وَ لَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَیْکَ آیَاتٍ بَیِّنَاتٍ وَ مَا یَکْفُرُ بِهَا إِلاَّ الْفَاسِقُونَ‌» (7) و «تِلْکَ آیَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَیْکَ بِالْحَقِّ وَ إِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ‌» (8) و «. . . کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ‌»‌(9).

جاحظ گوید: «خداوند کتاب خود را- کلاً و بعضاً- برخلاف شیوه‌ی عرب نام گذاری کرد و تمام آن را قرآن نامید. چنان که عرب مجموع اشعار یک شاعر را دیوان می‌گوید. و بعض (پاره) آن را مانند قصیده‌ی دیوان، سوره و بعض سوره را مانند هر بیتِ قصیده، آیه نامیده و آخر هر آیه را مانند قافیه در شعر، فاصله گویند. » (10)

راغب اصفهانی می‌گوید: «آیه، شاید از ریشه‌ی «أیِّ» گرفته شده باشد، زیرا آیه است که روشن می‌کند: «أیّاً من أیِّ؛ کدام از کدام است» ولی صحیح آن است که از «تأییّ» اخذ شده باشد، زیرا تأیّی به معنای تَثَبُّب و پایداری است. گویند: «تأیَّ أی ارفُق؛ مدارا کن، آرام باش» و شاید از «اَویَ الیه»‌گرفته شده باشد، به معنای پناه بردن و در جای گزین کردن و هر ساختمان بلندی را آیه گویند: «أَ تَبْنُونَ بِکُلِّ رِیعٍ آیَةً تَعْبَثُونَ‌» (11)؛ در زمین‌های مرتفع ساختمان‌های بلندی به پا می‌دارید و بیهوده کاری می‌کنید. » سپس گوید: «هر جمله ای از قرآن را که بر حکمی از احکام دلالت کند آیه گویند، خواه سوره‌ی کامل باشد یا چند فصل یا یک فصل از یک سوره، و گاه به یک کلام کامل که جدا از کلام دیگر باشد آیه گویند. به همین اعتبار آیات سوره‌ها قابل شمارش است و هر سوره را مشتمل بر چند آیه گرفته‌اند. » (12)

لازم است به طور اختصار یادآور شویم که اشتمال هر سوره بر تعدادی آیات، یک امر توقیفی است. و کوچک ترین سوره- سوره‌ی کوثر- شامل بر سه آیه است. و بزرگ‌ترین سوره- سوره‌ی بقره- شامل بر 286 آیه است. به هر تقدیر کم یا زیاد بودن آیه‌های هر سوره با دستور خاص پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) انجام گرفته و هم چنان بدون دخل و تصرف تاکنون باقی است، و در این امر سرّی نهفته است که مربوط به اعجاز قرآن و تناسب آیات می‌باشد.

پی‌نوشت‌ها:

مشخصات

دانش بنیان کالا به عنوان اولین شبکه بازاریابی محصولات دانش بنیان و فناورانه در ایران فعالیت دارد.

تعاریف:

شرکت های دانش بنیان: به شرکت هایی اطلاق می گردد که مورد تایید کارگروه ارزیابی شرکت های دانش بنیان باشند و در سامانه www.daneshbonyan.ir ثبت شده باشند.

شرکت های فناور: به شرکت هایی اطلاق می گردد که جزء شرکت های دانش بنیان نیستند اما از فناوری و یا دانش خاصی در محصول یا خدمت خود استفاده نموده و یا دارای ثبت اختراع باشند.

هدف شبکه:

1-کمک به فروش محصولات دانش بنیان و فناورانه کشور از طریق شبکه سازی.

2- رفع نیازهای صنعت از طریق محصولات و خدمات شرکت های دانش بنیان و فناور.

روش شبکه:

1- معرفی محصولات و خدمات شرکت های دانش بنیان و فناور از طریق سامانه مجازی

2- ارائه محصولات و خدمات شرکت ها از طریق بازدید از واحد های صنعتی.

3- بازاریابی تخصصی محصولات و خدمات شرکت های دانش بنیان و فناور توسط کارشناسان فروش.

4- فروش محصولات دانش بنیان از طریق لیزینگ صندوق نو آوری و شکوفایی‌

5- ارجاع تقاضای ثبت شده در سامانه به حساب کاربری شرکت های دانش بنیان و فناور.

خدمات شبکه:

متقاضیان کالا یا خدمات:

1- متقاضیان می توانند برای تامین کالا یا خدمات مورد نیاز خود در بخش محصولات و خدمات موجود جستجو نمایند.

2- اگر کالا یا خدمات مورد نظر متقاضی در بخش قبل یافت نشد، می توانند نیازهای خود را در بخش تقاضای کالا یا خدمات ثبت نموده تا از طریق متخصصین شبکه بررسی و رفع نیاز انجام گردد.

3- متقاضیان می توانند برای خرید محصولات دانش بنیان از تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی استفاده نمایند.

شرکت های دانش بنیان و فناور:

4- معرفی کالا  یا خدمات شرکت ها در سامانه.

5- معرفی کالا یا خدمات شرکت ها از طریق بازدید های حضوری از واحدهای صنعتی.

6- فروش کالا یا خدمات شرکت های دانش بنیان از طریق لیزینگ محصولات.

7- تخصیص کارشناس فروش برای بازاریابی کالا یا خدمات شرکت ها.

8- تخصیص حساب کاربری برای ارجاع تقاضاهای ثبت شده به صورت خودکار.

الPDF

• 
  

مراسم پایانی سی و ششمین دوره مسابقات بین المللی قرآن کریم صبح امروز (دوشنبه) با شرکت اساتید برجسته و قاریان بین المللی و همچنین قرآن‌پژوهان و میهمانان شرکت کننده در این مسابقات، در حضور رهبر معظم انقلاب اسلامی برگزار شد.
رهبر انقلاب اسلامی در این مراسم، فهم قرآن و عمل به آن را تأمین کننده سعادت بشر در دنیا و آخرت دانستند و با تأکید بر اینکه بسیاری از مشکلات و گرفتاری‌های امت اسلامی و بشریت به علت عمل نکردن به معارف قرآنی است، گفتند: امروز به لطف الهی در جمهوری اسلامی، اقبال مردم بویژه جوانان به معارف قرآنی و تمسک به این معارف روز به روز در حال گسترش است و همین تمسک به قرآن مایه سعادت، قوت و عزت نظام اسلامی خواهد بود.
حضرت آیت الله ای با قدردانی از دست‌اندرکاران برگزاری مسابقات بین المللی قرآن، تلاوت قرآن و انس با آن را مقدمه فهم و معرفت قرآنی و همچنین تعمیق معنویت در قلب و ذهن انسان برشمردند و افزودند: بسیاری از کج‌روی‌ها، بدفهمی‌ها، ناامیدی‌ها، خیانت‌ها، دشمنی‌ها و تسلیم شدن در برابر طواغیت، به‌علت دوری از قرآن، و معنویت و معرفت ناشی از آن است.
ایشان با تأکید بر اینکه عمل به قرآن زمینه‌ساز عزت، رفاه، پیشرفت، قدرت، انسجام، سبک زندگی شیرین در دنیا و تأمین‌کننده سعادت آخرت است، خاطر نشان کردند: متاسفانه برخی سران کشورهای اسلامی به دستورات قرآنی عمل نمی کنند و به‌جای آنکه «اشداءُ علی الکفار» باشند، نوکر و دنباله‌رو آمریکا و صهیونیست ها هستند و به‌جای «رحماءُ بَینَهُم»، زمینه‌ساز اختلافها و جنگها همچون جنگ سوریه، یمن و کشتار مردم مسلمان شده اند.
رهبر انقلاب اسلامی، لازمه عمل به قرآن را یاد خداوند و تقوای الهی دانستند و با اشاره به شهدا به‌عنوان انسان هایی که در مرتبه عالی تقوا قرار دارند، گفتند: شهدای ما درس های زیادی را به ملت ایران دادند که نمونه بارز آن، پدیده کم نظیرِ حرکت عظیم مردمی برای کمک به مناطق سیل زده است.
حضرت آیت الله ای، امدادرسانی و کمکهای مردمی به مناطق سیل زده گلستان، مازندران، ایلام، لرستان و خوزستان را شبیه حرکت جوانان در دوران دفاع مقدس خواندند و افزودند: این حرکت عجیب مردمی که این روزها شاهد هستیم، همانند روحیه فداکاری و شوق و ذوق جوانان در دهه شصت است.
ایشان، این روحیه را نتیجه آموزه‌ها و درسهای قرآنی برشمردند و با اشاره به دشمنی ها با جمهوری اسلامی ایران، تأکید کردند: اگر چه دشمنی ها و حجم و شدت آن بیشتر از گذشته به نظر می رسد اما این اقدامات و توطئه ها، نَفَس های آخر دشمنیِ دشمنان با جمهوری اسلامی است.
ایشان در پایان تأکید کردند: هرچه آنها نسبت به ملت ایران شدت عمل بیشتری به خرج دهند و سخت‌تر بگیرند و هرچه از پایبندی ملت ایران به معارف قرانی عصبانی شوند، اما این ملت در مقابل، قوی‌تر و قدرتمندتر خواهد شد و تمسک خود را به قرآن بیشتر خواهد کرد.
پیش از سخنان رهبر انقلاب اسلامی، حجت‌الاسلام خاموشی نماینده ولی فقیه و رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه با بیان گزارشی، گفت: سی و ششمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم با شعار «یک کتاب، یک امت» و با هدف ایجاد فضای انس میان مسلمانان، زمینه‌سازی جهت ایجاد هویت اسلامی واحد در سایه آموزه‌های قرآن و ایجاد فضای وحدت‌بخش میان ملت‌های مسلمان در شهرهای تهران و قم برگزار شد.
وی با اشاره به فعالیت‌های انجام‌شده در این دوره از مسابقات، افزود: در رویداد بزرگ قرآنی امسال ۳۲۹ نفر از اهالی قرآن از ۶۷ کشور جهان شامل مسابقه‌دهندگان، داوران، مهمانان ویژه و جمعی از اساتید و فعالان قرآنی حضور داشتند.
در ابتدای این دیدار تعدادی از اساتید و برگزیدگان مسابقات بین‌المللی قرآن کریم، آیاتی از کلام‌الله مجید را تلاوت کردند.

پیام به مناسبت آغاز سال ۱۳۹۸ هجری شمسی

رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به‌مناسبت آغاز سال ۱۳۹۸ هجری شمسی، با تبریک عید نوروز و میلاد مسعود امیرمؤمنان حضرت علی علیه‌السلام به هم‌میهنان عزیز و بویژه خانواده‌های معظم شهیدان و جانبازان، و با آرزوی سالی توأم با شادی، سعادت، سلامت جسمی و توفیقات روزافزون مادی و معنوی برای ملت ایران، سال جدید را سال «رونق تولید» نامگذاری کردند.
حضرت آیت الله ‌ای در ارزیابی سال ۹۷، آن را سالی پُر ماجرا خواندند و خاطرنشان کردند: دشمنان در این سال نقشه‌های زیادی برای ایران کشیده بودند، اما ملت ایران به معنی واقعی خوش درخشید و با صلابت و بصیرت و با همت جوانان، آن نقشه‌ها را خنثی کرد.
رهبر انقلاب اسلامی واکنش مردم به تحریمهای شدید آمریکا و اروپا را در عرصه‌های ی و اقتصادی واکنشی محکم و مقتدرانه برشمردند و افزودند: در عرصه ی مظهر این واکنش راهپیمایی عظیم ۲۲ بهمن و موضع‌گیری‌ها مردم در طول سال بود و در عرصه تقابل اقتصادی نیز با «افزایش ابتکارات علمی و فنی»، «افزایش چشمگیر شرکتهای دانش بنیان»، «افزایش تولیدات زیربنایی و اساسیِ داخلی مانند افتتاح فازهای متعدد گاز جنوب کشور و افتتاح پالایشگاه بزرگ بندرعباس»، ملت ایران توانست در مقابل دشمنی و خباثت دشمنان، قدرت و هیبت و عظمت خود را نشان دهد و آبروی ملت و انقلاب و نظام جمهوری اسلامی افزایش پیدا کرد.
ایشان در ادامه مشکل اساسی کشور را همچنان مشکل اقتصادی دانستند و با اشاره به افزایش مشکلات معیشتی مردم در ماههای اخیر، گفتند: بخشی از این مشکلات مربوط به مدیریتهای نارسا در زمینه مسائل اقتصادی است که حتماً باید جبران شود، البته برنامه‌ها و تدابیری اندیشیده شده است که این تدابیر باید در طول سال جدید به ثمر بنشیند و مردم آثار آن را احساس کنند.
حضرت آیت الله ‌ای با تأکید مجدد بر اینکه اولویت و مسئله فوری و جدی کشور، مسئله اقتصاد است، از «کاهش ارزش پول ملی» «قدرت خرید مردم» و «کم‌کاری و یا تعطیل بعضی کارخانجات» به‌عنوان مشکلات مهم اقتصاد کشور یاد و تأکید کردند: بر اساس مطالعه و همچنین نظرات کارشناسان، کلید حل همه این مشکلات «توسعه تولید ملی» است.
رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به استقبال مردم از شعار سال ۹۷ یعنی «حمایت از کالای ایرانی» و آثار مثبت آن، افزودند: امسال، مسئله محوری و اصلی، مسئله «تولید» است، زیرا اگر تولید جریان یابد، هم مشکلات معیشتی و اشتغال حل می‌شود، هم موجب استغنای کشور از بیگانگان و دشمنان خواهد شد و حتی می‌تواند مشکل ارزش پول ملی را تا حدود زیادی برطرف کند، بنابراین من شعار امسال را «رونق تولید» قرار دادم.
حضرت آیت الله ‌ای همگان را به تلاش برای رونق تولید در کشور فراخواندند و ابراز امیدواری کردند با گسترش چشمگیر و محسوس این تلاش در طول سال، مشکل اقتصادی در مسیر حل شدن قرار بگیرد.
ایشان با درود به ارواح مطهر امام راحل و شهیدان سرافراز، و با سلام به پیشگاه حضرت ولی‌عصر(عج)، دعای آن بزرگوار و سعادت ملت ایران و همه ملتهایی که نوروز را گرامی می‌دارند، از خداوند متعال مسألت کردند.

آیت وکیلیان: نظریه‌های متنوعی در تبیین، تحلیل و چرایی بروز انقلاب ۱۳۵۷ ایران تعریف شده است؛ دسته اول، نظریه‌های ی است که از منظر ت به انقلاب‌ها می‌پردازد. ماهیت اصلی این نظریه این است که، دولت دارای چه مکانیسم‌هایی هست که به انقلاب مبتلا می‌شود. دسته دوم، نظریات جامعه‌شناسانه انقلاب است؛ این نظریه به ابعاد اجتماعی انقلاب توجه دارد و نقش عناصر اجتماعی را در شکل‌گیری انقلاب برجسته می‌کند. دسته سوم نظریات روان‌شناسانه انقلاب است؛ این نظریه به روش‌های فردی و روانی توجه دارد، اینکه افراد در چه شرایط روحی و روانی قرار می‌گیرند که دست به انقلاب می‌زنند. دسته چهارم نظریه اقتصادی انقلاب است. نظریات اقتصادی به‌عناصر اقتصادی مثل فقر، بیکاری و. می‌پردازند. البته در این میان نظریه‌های دیگری چون؛ «نظریه رهبری مذهبی» وجود دارد که به نوعی چهره کاریزماتیک رهبری انقلاب را به میدان تحلیل‌های رایج سوق می‌دهد. بسیاری از این نظریه‌ها بر انقلاب اسلامی ایران تطبیق داده شده است؛ این نظریه‌پردازان در راستای مطالعات خود به موضوع انقلاب اسلامی پرداخته‌اند و بسته به نظریه خود آن را به انقلاب معطوف کرده‌اند.

این نظریه‌ها هر کدام به نوبه خود از فقر تحلیلی بری نخواهند بود و در عین حال می‌توان گفت که بخشی از حقایق مربوط به انقلاب را پوشش می‌دهند. هر کدام از این نظریه‌ها به جنبه خاصی پرداخته‌اند؛ برای مثال نظریه‌ای که به جنبه روان‌شناسانه انقلاب می‌پردازد، نظریه «تد رابرت گر» است. «گر» به بحث محرومیت نسبی در جامعه می‌پردازد و اشاره می‌کند، جامعه‌ای که در مدار توسعه اقتصادی قرار بگیرد و چنانچه روند این توسعه‌یافتگی منقطع شود، طبیعتا مردم انتظار ادامه روند ترقی و توسعه را خواهند داشت. زمانی که بین آمال‌ و خواسته‌ها و انتظارات ارزشی در یک جامعه ترازی وجود نداشته باشد، شرایط برای انقلاب مهیا می‌شود. پیش از انقلاب، قیمت نفت به دلیل جنگ اعراب و اسرائیل بالا رفت و وضعیت اقتصادی جامعه ایران را سامان بخشید. در سال ۱۳۵۶ بعد از صلح اعراب و اسرائیل، این وضعیت به حالت رکود تنزل پیدا کرد و جامعه انتظار داشت که همچنان این افزایش رفاه ادامه پیدا کند.

نفت فراسوی تحلیل‌ها

با برقراری موج سوم دموکراسی در برخی از کشورهایی که با جامعه جهانی پیوند نخورده بودند، این تنها خاورمیانه بود که از نسیم و موج دموکراسی بی‌نصیب بود. پایداری این کشورها در برابر امواج پروژه دموکراسی خواهی، بستر را برای تولید نظریه‌ای به نام «دولت رانتیر» فراهم کرد. «تداسکاچپول» از جمله این نظریه‌پردازان است. دولت رانتیر، دولتی است که در آمدی غیر از مالیات دارد. در شرایط عرف جامعه ملل، دولت‌ها براساس مالیاتی که از مردم دریافت می‌کنند، حاکمیت دارند، اما برخی از دولت‌ها یک منبع درآمدی غیر از مالیات دارند. برای مثال عمده کشورهای خاورمیانه را می‌توان نام برد. این دولت‌ها آن سان که باید به مالیات مردم توجهی ندارند، در نتیجه به خواسته‌های مردم نیز اهمیتی نمی‌دهند، چرا که وابسته به مردم نیستند. این شرایط که به دنبال خود بین انتظارات مردم با دولت فاصله می‌اندازد، موجی از نیتی عمومی را به وجود می‌آورد. در بین نظریه‌پردازان جامعه‌شناسانه انقلاب «چار تیلی» عرض‌اندام کرده و نظریاتش را بر بسیج توده‌های اجتماعی متمرکز کرده است. هنگامی که نیروهای اجتماعی داخل نظام کنار گذاشته شوند، تبدیل به نیروی اپوزیسیون می‌شوند و زمانی که با نیروهای خارج از نظام ائتلاف می‌کنند، به‌عنوان اپوزیسیون خارج از نظام مطرح می‌شوند و حاصل این ائتلاف بستری برای بروز و ظهور انقلاب است.

طرح نظریه اقتصادی انقلاب

در بروز و شکل‌گیری انقلاب اسلامی، از جمله عواملی که در میان نظریه‌پردازان بیشتر مورد توجه جدی قرار گرفته است، «نظریه اقتصادی» آن است. خاستگاه مهم این نظریه بیشتر در بین نویسندگان مارکسیست ـ لنینیست و برخی نویسندگان غربی دیده می‌شود. اگرچه تفسیر و تبیین این دو گروه از چگونگی تاثیر عامل اقتصاد در ظهور انقلاب، وجوهات متفاوتی را در بر می‌گیرد، از اینکه به دنبال ماحصلی مشترک از تفاسیر این دو نحله باشیم، به کج راهه تحلیل‌های رایج غلتیده‌ایم. پژوهشگران مارکسیست ـ لنینیست سال‌های آخر نظام شاهنشاهی را آغاز و شمارش مع فروپاشی آن قلمداد می‌کنند. سال ۱۳۵۲ با بالا رفتن قیمت نفت، شاه فرصت را مناسب دید و دست به اجرای توسعه اقتصادی زودبازده زد. آثار این اقدام شتابزده در زمانی اندک پیامدهای خود را نشان داد؛ کمبود کالا در امر خدمات‌رسانی، رانت‌خواری دستگاه‌های ذی‌ربط، تورم، فشارهای اقتصادی، و. از جمله آثار زیانبار ت‌های شتابزده در رونق اقتصادی مملکت بود. اوضاع و شرایط اینچنینی در هر کشوری صورت گیرد، نتایج مشابهی به دنبال خواهد داشت؛ بحران اقتصادی به دنبال خود، بحران ی به دنبال خواهد داشت.

بحران ی به نیتی‌های مدنی منجر می‌شود و در فرجام کار این انقلاب است که در سراپرده آن برون می‌تراود. از جمله نویسندگانی که با نظریه اقتصادی به تحلیل انقلاب پرداخته‌اند؛ نیکی کدی، مایکل فیشر، فرد ‌هالیدی و ریچارد کاتم هستند.

اگرچه در سال‌های پیش از ۱۳۵۳ نظام مشکلات اقتصادی داشت و این‌گونه نبوده که این بحران اقتصادی تنها معطوف به سال‌های آخر آن باشد. از سال‌های میانی دهه پنجاه موج مشکلات اقتصادی به ساحل طبقه متوسط و اقشار ضعیف جامعه رسید و اسباب نیتی و مبارزه مدنی آنها را فراهم ساخت.

این رویدادها را می‌توان با رویکرد دیگری هم مطرح کرد؛ در نگاه برخی از این نظریه‌پردازان، افزایش فاصله طبقاتی بین اقشار مرفه و اقشار کم درآمد و مهاجرت روستاییان به شهرها،(که یک نوع شوک اجتماعی برای روستاییان پدید آورده بود) از جمله رویکردهای معطوف به مسائل اقتصادی است که مورد توجه قرار گرفته است.

در زمانه ای که کیفیت بالای کالا و خدمات و نه وما قیمت تضمین کننده توفیق و بقای شرکت ها در عرصه بازارهای جهانی است باید دید چه عواملی سبب شده تا کالای ایرانی برچسب بی کیفیتی را برخود هموار نماید.

القای روانی "برتری کالای غیرایرانی" در مصرف کننده ایرانی از یکسو و بی توجهی یا حداقل کم توجهی تولید کننده ایرانی به مقوله کیفیت، ایران را به آشفته بازار کالاهای وارداتی (از مبادی قانونی یا قاچاق) مبدل ساخته است. این آشفته بازار فقط منحصر به بازار کالاهای مصرفی یا سرمایه ای نیست بسیار شنیده می شود که حتی شرکت های پیمانکار ایرانی و کارفرمایان تنها به دلیل قیمت بالای کالای ساخت داخل به خرید خارجی روی آورده اند و علت آن را تفاوت قیمت و کیفیت کالای ساخت داخل با مشابه خارجی آن عنوان می کنند.

تولید کننده ایرانی گناه کیفیت پایین خود را به گردن شرایطی می اندازد که او را ناگزیر کرده قیمت تمام شده خود را به تناسب بازار جهانی تنظیم کند؛ او می گوید به دلیل شرایط تورمی حاکم به اقتصاد، بهره وری پایین نیروی کار و سرمایه، رشد بی رویه هزینه ها مشکلات عدیده فراروی تامین مالی، مواجهه روزانه با قوانین متفاوت، افزایش قیمت جهانی مواد اولیه صنعتی و مشکلات فروش در بازارهای داخلی و خارجی، عملا در حال له شدن قرار دارد. از این رو طبیعی می داند که هر گونه انگیزه ای را برای تولید با کیفیت را از دست داده باشد

عوامل موثر در افزایش قیمت تولیدات داخلی

عامل نخست: تورم

انجمن سازندگان تجهیزات صنعتی ایران در گزارشی می گوید: تفاوت نرخ دو رقمی تورم کشور با نرخ تورم تک رقمی کشورهای رقیب چیزی بین 15 الی 20 درصد هزینه تولید در کشور را افزایش می دهد؛ مشابه همین اتفاق به دلیل تفاوت نرخ دو رقمی بهره تسهیلات بانکی در ایران با نرخ تک رقمی همین تسهیلات در کشورهای رقیب می افتد که این متغیر 8 تا10 درصد هزینه های طراحی و تولید بنگاه های داخلی را افزایش می دهد.

اثرات دو متغیر فوق را می توان در شاخص قیمت تولید کننده و شاخص بهای کالای صادراتی در ایران مشاهده نمود:  رشد  4/32 درصدی شاخص قیمت تولید کننده در فروردین 1391 نسبت به فروردین 1390 و مقایسه آن با افزایش 13 درصدی شاخص بهای کالای صادراتی ارزش در بهمن 1390 نسبت به مدت مشابه سال قبل گویای آن است که حتی حاشیه سود تولید کنندگان کالاهای صادراتی کشور روندی کاهنده داشته است.

افزایش قیمت تمام شده در چنین شرایطی تولید صنعتی داخلی را به طور عام و کالاهای صادراتی را به طور خاص غیررقابتی نموده است. تولید کنندگان برای ادامه حیات تشکیلات تولیدی خود و ماندن در دامنه رقابتی با کالاهای مشابه وارداتی به استفاده از مواد اولیه نامرغوب ارزان تر روی می آورند. همین شاخص نشان می دهد که تولید کنندگان ایرانی در منگنه افزایش هزینه تمام شده تولید و عدم کیفیت گرفتار شده اند و به وضعیتی نگران کننده دچار شده اند.

عامل دوم: بهره وری پایین نیروی کار و سرمایه

تفاوت بهره وری نیروی انسانی بنگاه های ایرانی باعث افزایش 5 درصدی هزینه تولید در کشور می گردد. تفاوت ساعات و روزهای مفید کاری و نرخ پایین بهره وری کل عوامل نیز هزینه ساخت در ایران را به طور متوسط 8 درصد افزایش می دهند. یعنی در مجموع یک رشد تقریبا 13 درصدی در هزینه تولید به واسطه تفاوت بهره وری براقتصاد کشور تحمیل می گردد. در نظام کاری فعلی کشور رابطه معناداری میان خلاقیت و بازدهی نیروی کار با میزان حقوق و دستمزد کارکنان واحدهای تولیدی برقرار نیست.

از سوی دیگر به واسطه بازدهی بالای بخش های غیر مولد، سرمایه گذاران نیز به جای تولید و گسترش ظرفیت های مولد تولیدی سر از بازارهای دیگر در می آورند. تفاوت در هزینه حمل و نقل، عوارض گمرکی، بیمه و هزینه های انبارداری، لجستیک و تأمین و توزیع در کشور همگی موجب می شوند که با فرض برابری کیفیت و قیمت مواد اولیه در کشور قیمت کالاهای ایرانی 35-25 درصد بالاتر از قیمت کالاهای رقیب خارجی تمام شود. حال چنانچه بخشی از این قیمت تمام شده بالا را به بهانه ( ایجاد فرصت های شغلی برای شاغلین ایرانی، توسعه صنعت کشور، گردش اقتصادی سالم و .) با عوارض و سود گمرکی بالا پوشش دهیم، در شرایط مساوی باز هم تولید کننده ایرانی باید با کاهش حاشیه سود تولید و کاستن از کیفیت کالای تولید به فعالیت خود ادامه دهد.

عامل سوم: اعمال ت های حمایتی و فقدان رقابت

ت های حمایتی به ندرت به اهداف خود دست می یابند و بنگاه هایی که در مقابل رقابت محافظت می شوند انگیزه کمی برای کاستن از هزینه های تولید و رفع عدم مزیت های کیفی خود دارند. هزینه ایجاد سپر حفاظتی از تولید کنندگان داخلی ناکارآمد را، مصرف کنندگان با پرداخت قیمت های بالاتر و تحمل رنج کیفیت های نامطلوب تر خواهند پرداخت. صنایعی که در موقعیت انحصاری قرار می گیرند مثلا صنایع خودروسازی در سایه فقدان رقابت جدی نیازی به بهبود کیفی و توسعه فن آوری تولیدات خود نمی بینند. نتیجه این عقب ماندگی فن آورانه تولید خودروهایی است که از نظر معیارهای کیفی ایمنی و زیست محیطی نسبت به نمونه مشابه خوددر سطح پایینی قرار دارند مصرف کننده ایرانی تاوان این حمایت را در افزایش تصادفات جاده ای (به دلیل استفاده از خودروهای با ایمنی  پایین تر) و آلودگی هوا (به واسطه تولید خودروهای پرمصرف تر) قیمت انحصاری و ناعادلانه خودرو های داخلی در مقایسه با محصولات مشابه در بازار جهانی پرداخت می کند.

عامل چهارم: اثرات تحریم های ی، اقتصادی

اثرات تحریم اقتصادی از طریق افزایش هزینه مبادله کاهش دسترسی به دانش و فن آوری روز و منابع دست. اول برای خرید کالاهای سرمایه ای و واسط که به عدم استفاده از ابزار آلات پیشرفته درفرآیند تولید و تأثیر سوء آن بر روند کیفیت و قیمت تولیدات داخلی می انجامد قابل مشاهده است.

تحمل هزینه های اضافی در مبادلات تجاری به شکل گیری و قوام ساختار غیر رقابتی نظام تولیدی کشور دامن زده است همین که ناچاریم برای واردات یا صادرات از طریق کشورهای واسطه اقدام کنیم یا از فن آوری کشورهای واسطه اقدام کنیم یا از فن آوری کشورهای دست چندم در فن آوری استفاده کنیم؛ هزینه تمام شده بالاتری را به اقتصادمان تحمیل می کنیم.

در چنین شرایطی است که استقبال برخی تولید کنندگان ایرانی از تولید در سرزمین چین تحت مارک های شناخته شده ایرانی که به گمان صاحبان صنایع مذکور در این روزها سودآورتر و جذاب تر از تولید داخلی تمام خواهد شد چندان عجیب به نظر نمی رسد هر چند مسئولان وزارت متبوع و مۆسسه استاندارد ( که تولید کالاهای ایرانی درخارج از غیرقانونی اعلام کرده اند) با این امر مخالفت ورزند.

در سال های گذشته بنا به گفته عضو انجمن تحقیق و توسعه وزارت صنایع ذرت شیرین، تن ماهی و برخی کنسروهای میوه در چین، تایلند و مای توسط تولید کنندگان ایرانی تولید و به کشور وارد می شوند. وی هزینه پایین تولید را عامل اصلی این مسئله عنوان کرده و معتقد است با وجود هزینه حمل و نقل قیمت تمام شده تولید محصولات ایرانی در چین 30 درصد پایین تر از قیمت تولید در کشور است (صنایع نیوز، قیمت تمام شده محصولات در ایران بسیار بالاست 18 اسفند 1388)

جمع بندی

ارتقای بهره وری و کارایی در بخش های مولد اقتصادی، شناسایی عوامل ناپایدار بازار در بخش های تأمین و توزیع و از بین بردن گلوگاه ها، برقراری ارتباط منطقی و هدفمند با بازارهای جهانی، کنترل تورم و انتظارات تورمی، فراهم ساختن امکان استفاده از سرمایه گذاری خارجی و مدیریت شبکه توزیع آنها، برقراری ارتباط میان سطح دستمزد نیروی انسانی با بهره وری نیروی کار، تعدیل سالانه نرخ ارز به میزان مابه التفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی، رفع موانع بین المللی در حوزه تجارت و حمایت هدفمند ازبنگاه ها و صنایع تولیدی در کنار راهکارهای بهبود فضای کسب و کار می تواند غول قیمت تمام شده بالا و کیفیت نامناسب تولیدات ایرانی را تا حدود بسیار زیادی تضعیف نماید.

به عبارت دیگر هر گامی که جهت کاهش قیمت تمام شده افزایش بهره وری و بهبود کیفیت کالاهای ایرانی برداشته شود خواهد توانست به افزایش قدرت رقابتی تولیدات داخلی و رونق فضای کسب و کار کشور کمک نماید.

آتش به اختیار گروه های جهادی در خدمت رسانی به مناطق محروم کهگیلویه و بویراحمد+تصاویر

به گزارش پایگاه تحلیل و اطلاع رسانی صبح زاگرس، کهگیلویه و بویراحمد مناطق محروم زیادی دارد که با توجه به محرومیت آن کارهای زیادی می توان در بخش بهداشت و درمان این مناطق انجام داد.

 

با توجه به این محرومیت ها، گروه های جهادی مختلفی به صورت ماهانه به این مناطق سرکشی می کنند و ویزیت رایگان برای مردم ان مناطق انجام می دهند.

 

این هفته منطقه پشت کوه جلیل میزبان این گروه جهادی بود که از نظر بهداشتی و درمانی کارهای خوبی در این منطقه در طول یک روز انجام شد به گونه ای که 470 نفر از اهالی این منطقه توسط این گروه ویزیت رایگان شدند.

 

در این اردوی جهادی یک روزه  دو پزشک عمومی ، پرستار و چند مربی آموزشی در بخش های مختلف حضور داشتند که 227 نفر از نظر دندان پزشکی، 128 نفر در بخش اطفال، 200 نفر در بخش آموزش و 65 نفر در بخش چشم پزشکی مراجعه کردند همچنین  430 بسته بهداشتی بین مردم این منطقه توزیع شد.

در زیر تصاویر این اردوی جهادی یک روزه را مشاهده می

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

انتهای پیام/